Joden in Nederlandsch Indie/Indonesia.

Een impressie van het verhaal van een deel der Joden in Indonesia te zien in een driekwartier durend Youtube filmpje.

De gesprekken vinden plaats in het Engels, maar onmiskenbaar hoort men van diverse sprekers het Nederlands accent.

Let wel: dit is geen pagina over alle Joden in Indie/Indonesia. Dit is slechts een impressie van een paar mensen en uitgebracht door Infolive TV en is dus niet representatief voor het gehele gebeuren van een deel van deze bevolkingsgroep van Indie/Indonesia.

Ik heb 's zitten neuzen in de KB naar algemene berichten over deze bevolkingsgroep in de jaren 1800 enz, maar bitter weining kunnen vinden. Wel veel artikelen uit de jaren 1900 en hoofdzakelijk wegens de destijds aanwezige problemen over de Joden elders in de wereld. Dus NIET de problemen MET, maar problemen die andere volkeren meenden zich te kunnen veroorloven ten koste van de Joden.

Ik weet zelf bitter weinig over de Joden in Indie/Indonesia en hou het daarom maar hierbij, maar ik vond het wel waard dat deze bevolkingsgroep ook wat aandacht krijgt op mijn site.

Interesse in de Joodse begraafplaatsen in Indië? Kijk dan ook 's ook op de volgende pagina's op deze site:

Joodse begraafplaats op het Militair kerkhof te Aceh.

Joodse begraafplaats Kembang Kuning te Surabaya.

Ik bestudeerde bovenstaand artikel en kwam er met de beste wil van de wereld niet uit, wat de wetgever precies bedoelt. Nu is het wel zo, dat ik slechts sekolah jongkoh heb gehad en mijn vermogen tot het begrijpen van "eene gewigtighe zaak" mij heel vaak problemen geeft en mij dwingt tot het inroepen van hulp van derden, die iets meer scholing hebben gehad.... 

OK, art. 86 hierboven: Ingezetenen welke vooralsnog geene vaste voornamen of geslachtnaam gehad hebben.... enzovoorts. Gehad hebben? Van wie? Van hun ouders tijdens de geboorte?

Want waar ook ter wereld en in welke tijd dan ook, een geborene heeft altijd een naam gekregen en de geslachtnaam - zo die niet aanwezig geweest zou zijn - is immer dan de naam van de vader behorend tot een stam met een naam. Dat was in Nederland - voordat de familienaam ingevoerd werd toch immers ook al de gewoonte? Voorbeeld: Pietje Janszoon(zoon van Jan)  en vader Jan was Jan Karelszoon(zoon van Karel) en als je een beetje blauw bloed had, dan was het Jan van Arkel (heer van het gehucht Arkel) of Jan van Delft etc. etc.

Dus mag ik dan ervan uitgaan, dat de gevestigde of "vreemde" Joden een naam toegewezen kregen van de ambtenaar die belast was met het inschrijven? Ervan uitgaande, dat de zich meldende Jood GEEN naam had, hetgeen niet mogelijk was?

Art.88: Dus een Jood die zich vestigde en in zijn kringen bekend stond als (voorbeeld) Eli zoon van David had de keus om deze naam te behouden of een andere naam aan te nemen (zie art.88)... Beetje tegenstrijdig allemaal.... en eigenlijk toen al net zo dul en wezenloos als tegenwoordig sommige bepalingen van regeringswijze kunnen zijn. Maar goed, daar zijn regeltjes nu eenmaal voor om ze dul te volgen en er verder niet bij na te denken.

---------

Ander hedendaags dul voorbeeld van regeltjes:

Ik heb voor mijn huis een parkje met grote bomen erin geplonkt. Ondingen zijn het, want ze houden de zon tegen in het parkje en als er een beetje harde wind waait moet je nog uitkijken, dat je geen grote tak op je hersenkosthuis krijgt.

Aan de rand van het parkje staan struiken geplant.

Eens per zoveel weken komt een grote vrachtwagen volgeladen met gereedschap om bomen en struiken te snoeien en graskantjes te maaien en tot slot ook nog een grasmaaier.

En hupsakee klimt de ploeg werkers uit de auto en gaat de bomen snoeien, maar dan alleen de takken waar ze bij kunnen met een trapleertje van 3 treden. Uurtje werk en klaar zijn de Kezen en wegwezen. (2 werken en 2 kijken.)

Volgende dag zelfde vrachtauto, zelfde gereedschap, maar andere ploeg werkers en die handelen de graskantjes af en het spruitsel van de wortels van de bomen. Klaar zijn de Kezen en weer wegwezen. (2 werken en 2 kijken.)

De derde dag, je raadt het al. Zelfde vrachtauto, zelfde gereedschap en weer een andere ploeg en deze ploeg maait het gras maar niet voordat de takken opgeruimd zijn, die de eerste dag ploeg heeft achtergelaten......Klaar met maaien en opruimen zijn de Kezen en weer snel weg wezen. (2 werken en 2 kijken.)

De vierde dag: een voorman die alles komt inspekteren vergezeld van een assistent voorman, ook al gewichtig meekijkend met de baas voorman. Het zal allemaal wel, want ik zie die twee gasten daarna niet eerder terug dan de volgende keer wanneer het weer tijd voor de ploeg en de vrachtauto is.

Ik kon het niet laten om eens aan de voorman te vragen waarom de eerste ploeg niet meteen alles voor hun rekening nam, omdat zij toch snel klaar waren en makkelijk alles in een halve dag verwerkt kon worden......

"Meneer, wij moeten de standaard procedures volgen, want anders wordt het een Janboel. De bomen snoeiers weten van wanten hoe zij bomen moeten snoeien en de grasmaaiers weten dat niet en hebben enkel verstand van het gras enzovoorts...."

Ik: ????  "Maar men kan toch ook meteen dan 2 boomsnoeiers samen met 1 grasmaaier en 1 struikensnoeier bijvoorbeeld laten werken, want van elke ploeg zitten er konstant 2 te koekeloeren met de handen in de zakken...."

Ik heb een vernietigende blik gekregen, geen antwoord op mijn kommentaar en waarom weet ik eigenlijk niet, want ik sprak keurig Nederlands met de voorman.

Ik zie het al voor me een situatie van bijna 200 jaar geleden:

De (schoon-) opa van mijn opa kwam eens lang geleden (1808) in Indië aan, afkomstig uit een oord ergens in Midden Klein Azië en meldde zich bij den brildragende,  zuurpruimige, sirihkauwende ambtenaar aan het loket en die dacht al zuchtend en steunend en kreunend: "Nah ja, alweer zo'n gelukzoekende zwerver die geen woord Nederlands spreekt."

Ambtenaar: "Nou vooruit, zeg het maar, wat kom ie doen?" en spuugde wat in de naast hem gelegen kwispedoor.

En mijn overoveropa heel kalm, resoluut en met een vlekkeloze Nederlandse tongval (want dat Nederlands had ie geleerd in Surat Gujarat waar zijn buurman de factory van de VOC was) antwoordde: "Zeg beste brave boerenburger, luister goed naar me, want ik zeg het maar één keer. Zó luidt mijn naam (natuurlijk zijn stamnaam in de taal van zijn volk). Gesnopen?"...

En overoveropa's volgslaven lachten zich een kriek om het geval en het gezicht van de ambtenaar en de chef ambtenaar wilde erbij komen, maar zag aan overoveropa's gezicht dat het aardig donderde in dat verre Keulen en bleef toch maar zitten en keek quasi nonchalant al fluitend het raam uit.

En buiten bij het raam hing een kooitje met een kanarie vogeltje en die begon van de weeromstuit ook maar mee te fluiten met de chef.

En een andere ambtenaar verderop aan zijn bureau in de hoek van de werkkamer werd wakker van al die drukte en mompelde verschrikt: "Waduh, wat gebeurt hier?" en stootte per ongeluk zijn glas es kopi om over de te behandelen aktes en dergelijke (vandaar dat sommige oude aktes bij het CBG onleesbaar zijn) en de pembantu kwam snel aangehold met een dweil die ze net had gebruikt om de dapur(keuken) schoon te dweilen (vol met vet en zooi van de vloer)  en ze trapte per ongeluk in haar haast op de staart van de kucing(kat) die uiteraard een meter hoog de lucht in sprong onder het slaken van een klagelijkge miauw kreet en gekrijs .... Sudah al, zo kan ik nog uren doorgaan met mijn gezwam.

En overoveropa brabbelde zijn naam en de ambtenaar nog heel overdonderd en zenuwachtig door overoveropa's kordate optreden en tongval, wilde er wat van maken en kwam tot de ontdekking dat zijn inkt op was en vroeg aan overoveropa of ie geduld had (overoveropa zat ongeduldig met zijn wandelstok te tikken op de balie)  want zijn inktpot moest ie eerst vullen en overoveropa liet één of ander scheetgeluid (met zijn mond) horen en zei: "Je zoekt het maar uit. Geen tijd en zin meer." Deed een greep naar het stempel van de ambtenaar, stempelde een stukje papier af en schreef er zelf bij:"Zo, ik heb voldaan aan de meldingsregeltjes voor Vreemdelingen.", stak het papiertje als bewijsstukje in zijn zak en groette de beduusde ambtenaar met " Aju knul, beste brave boerenlu......"

En overoveropa stapte richting deur en de volgslaven erachteraan, nog steeds nagniffelend over het gebeuren, want die wisten hoe overoveropa zich kon gedragen, als iets niet snel genoeg naar zijn zin gebeurde en de chef veegde zijn voorhoofd af, blij dat ie was, dat het maar weer met een sisser was afgelopen en overoveropa zei tegen de slaven:"Hayoo, we gaan eerst maar wat eten bij Mbok Sarina's warung. Hebben jullie trek?"

Slaven natuurlijk heel driftig : Enggé Ndoro (Ja baas) knikken en de brutaalste van het stel vroeg of ie dan maar meteen een extra porti nasi uduk voor huis mee mocht nemen voor 's avonds bij de Wayang Toprak voorstelling van de lokale stamboel toneelgroep. (Want er was nog geen TV toch toen.)....

(Extra noot: De historische boekwerken en verhalen over mijn overoveropa getuigen van zijn zeer humane houding tegenover zijn slaven en overige personeel. In zijn diverse grote woonhuizen had hij diverse personeelsleden alsmede zijn slaven in de kost, die "gedwongen" elke middag het noenmaal samen met elkaar nuttigden. Ten behoeve van deze "weldaad" had hij hiervoor 5 koks in dienst die het middagmaal verzorgden en uit de nalatenschapslijst van zijn eigendommen bleek, dat hij een 100delig duur en verguld servies hiervoor had aangeschaft. De eettafels waren in de tuin gevestigd van het huis, dat hij zelf bewoonde met zijn gezin.)

Enfin, het stel zetelde zich neer op de bangku van de Mbok Sarina's warung en Mbok Sarina zuchtte enorm, want daar had ze niet op gerekend, dat er zomaar ineens een voornaam heer Vreemdeling met zijn gevolg bij haar kwam eten, dus stuurde zij de keukenhulp naar de pasar om extra inkopen te doen en overoveropa bestelde tegelijk maar ook wat extra's voor thuis, want hij bedacht zich, dat de pembantu dapur (kookster) vandaag een vrije dag had en er op tafel slechts een zak met kripik tempeh goreng lag te verdorren....(Want er waren ook nog geen ijskast en vriezer toch.)

En Mbok Sarina vroeg meteen ook maar een voorschot aan overoveropa, want zoveel geld had ze natuurlijk niet in kas, om de keukenhulp al die inkopen te laten doen, destemeer omdat overoveropa ook nog rajungan (hele dure blauwe krab, veel in Pasuruan toen te krijgen) wilde hebben, dus trok overoveropa zijn dompet(knip) en gaf wat zilverstukken, want het picisgeld (chinees kopergeld) en de officiële VOC duiten vond ie te laag en te min in waarde en riep de keukenhulp enpassant toe, dat ze er niet vandoor moest gaan, hetgeen toentertijd nog wel eens gebeurde. (Sla de KB er maar op en talloze artikelen berichten over dergelijke praktijken toen.).....

Payah dese al mijn nonsens.

En zo is het gekomen dat mijn overoveropa met een totaal verkeerd misvormde naam in de boeken en almanakken voor komt en dat niet lang na bovenstaand voorval,  de bewuste ambtenaar zich ongesteld meldde, omdat hij nog helemaal kalang kibut was en uit nijd zijn huishoudster uitschold omdat de rijst was aangebrand en de bumbu rujak ayam was te heet en de karaf met water was leeg en de servetten waren weer eens keer gejat....

Navraag mijnerzijds bij het archief der archieven leerde mij dat de bewuste ambtenaar ontslag heeft genomen en in de cultuur is gaan werken en op zijn dooie gemakkie theeplantjes ging planten en onkruid wieden en hooguit in zijn achterste door een slang werd gebeten tijdens het wieden ...  Amien.

Ik weet het: bovenstaande leuterverhalen van me hebben niets van doen met het artikel Joden en/in Indië, maar het ging mij in dit geval om de te volgen regeltjes en om aan te duiden, dat er geen ene zier is veranderd heden te dage, in vergelijk met de situatie van bijna 200 jaar geleden wat betreft dulle regeltjes.

Wilt u echter meer weten over het onderwerp Joden in Indië, surf dan naar Rob Cassuto's site, want daar staat wel één en ander uitgebreid te lezen.