JESSELTON en heden ten dage geheten
KOTA KINA BALU / SABAH, Noord Borneo.
Mijn respect en eer voor allen die in de kampen het leven lieten en op deze pagina speciaal voor hen, die volgens de dossiers van de OGS het leven lieten te Jesselton.
Geraadpleegde bronnen:
Ter SUMMIERE verduidelijking:
- Borneo in koloniale tijden: Bestuurlijk ingedeeld als volgt: Wester afdeling (onderverdeeld in sub-afdelingen) met als voornaamste stad Pontianak en Zuider Ooster afdeling (onderverdeeld in subafdelingen) met als voornaamste stad Bandjarmasin. De rest van Borneo viel onder Engels bestuur, zoals Sarawak, Sabah, Brunei.
- Heden te dage: Voormalig Nederlands gedeelte is Indonesisch grondgebied geheten KALIMANTAN (en onderverdeeld in provincies). Voormalig Engels gedeelte zelfstandige Malaysische staten SARAWAK met hoofdstad Kuching, SABAH (was North East Borneo toen) met hoofdstad Kota Kinabalu (vroeger Jesselton) en het zelfstandig Sultanaat BRUNEI.
- De internerings/oorlogs/kampen toen (ONGEACHT voormalig Nederlands of Engels): PONTIANAK, KUCHING en JESSELTON en nog een aantal kleinere kampen. (Sintang, Pemangkat, Singkawang, Ranau (einddoel Dodenmars !!!)
Quotes uit de Kampen atlas:
- (Pag. 184) Krijgsgevangen kamp Pontianak: In 3 delen allen vervoerd naar KUCHING Batu Lintangkamp. Transporten waren op 27-6-1942, 11-7-1942 en 15-7-1945. Eur.kgv'n gescheiden van niet Eur.kgv's. Het transport van 15-7-1945 was van de gevangenis van Pontianak met enkele burger mannen.
- Pag. 184) Burger mannenkamp en geestelijken Pontianak: Allen naar KUCHING 15-7-1942.
- Pag. 184) Burger vrouwen en religieuzen Pontianak: Allen naar KUCHING 15-7-1942. Eveneens een paar zusters uit Sintang.
- Ik heb niet kunnen ontdekken, dat er geinterneerden uit Pontianak naar Jesselton vervoerd werden.
Volgens de atlas werden zij dus niet naar Jesselton vervoerd, hetgeen logisch was, want dat lag beduidend (dertienhonderd kilometers) verder weg van Pontianak vandaan en dat trouwens gebruik moest worden gemaakt van zee transport, terwijl transporten van Pontianak naar Kuching (tweehonderd kilometer) via de rivier gingen. Veel eenvoudiger, goedkoper en sneller.
Een beeld van het burger oude mannen/zieken/vrouwen/kinderkamp Jesselton, na de bevrijding door geallieerden.
Een beeld van het oude Jesselton:
Een scan van de OGS met 6 namen van slachtoffers die het leven lieten te Jesselton Sabah Noord Borneo. Het kan dus KUCHING geweest zijn, wat aannemelijker is, als men te Pontianak gevestigd was. (Zie boven kampen atlas pag 184....Pontianak werd opgeheven)... Waarom zou de Japanse bezetter voor deze 6 genoemde personen een extra transport geregeld hebben om van Pontianak naar Jesselton te vervoeren? Nogmaals, ik beweer niet dat er fouten zijn gemaakt. Ik benader alleen de kwesties logisch......................Er staat op de scan: 16 resultaten, dcoh de zoekfunctie van de OGS heeft er een paar extra bijgeplakt, die niets met Jesselton te maken hebben. Ik vermoed een software tekortkoming???
Dr. Willem Arie Knibbe.
Wat er vreemd is, als men zijn conduitestaat (openarch.nl) goed doorspit en leest: ( https://www.openarch.nl/ghn:6e24e18b-4d1c-4e2b-8db2-f516091a29cb)
Op het middenstuk staat dat zijn echtgenote mevr. W.A. Knibbe-Verhave op 1 okt 1944 te Kamp Banjoebiroe is overleden. Op het onderstuk staat dat hijzelf te Jesselton (Serawak) is overleden op 4 febr 1945 - OGS zegt: juli 1945 - website van Dijk zegt 30 juli 1945. Waarom is mevr. Knibbe-Verhage dan te Banjoebiroe kamp (Semarang) overleden. Ik neem aan dat dit echtpaar samen woonde, dus in Borneo. Of zou ten tijde van de bezetting mevr. Knibbe in Semarang gelogeerd hebben en aldaar opgepakt zijn? Mevr. Knibbe-Verhave staat genoemd op http://vrouwenkampen.nl/Namenwand.pdf kamp 11.
Conduitestaat zegt: Dr. Knibbe 9 juli 1938 controleur Westerafdeling Borneo (= Pontianak, waar het Res.kantoor gevestigd was). RA 1941 = jaargang 1940 controleur te Pontianak. (Verder weten de desbetreffende ambtenaren ook het verschil niet tussen Sabah Noord Malaysia en Sarawak Malaysia. Tussen Jesselton Sabah en Kuching Sarawak.).
De overlijdens advertentie van zijn moeder (zie onder) vermeldt dat het echtpaar op 1-8-1944 te KUCHING Sarawak woonde.
Zijn moeder overleed te Haarlem op 1 aug 1944....volop bezetting van Nederland door de nazi's Duitsland, dus GEEN berichten mogelijk uit het buitenland, dus nam de familie aan dat Dr. Willem Arie Knibbe en zijn gezin nog woonachtig waren te KUCHING ?? (=hoofdstad van Sarawak dat onder Engels bestuur was)....Of de familie wist dat het gezin geinterneerd was en mocht van de bezetters dit niet vermelden???? Ging de familie er van uit dat de laatste berichten voor de oorlog nog relevant waren?
Van de website PietvanDijk.nl , hieronder Dr. W.A. Knibbe vóór zijn uitzending naar voormalig Ned. Indië. (Met dank).
Hieronder: Huwelijksbericht van Dr. Willem Arie Knibbe met juff. W.A. Verhave. Tevens in dit bericht de familie banden met de ons aller bekende heer Colijn, zijn oom. En weten we ook nog waarom hij de titel droeg van Dr... In dit geval dus niet huisarts of ander soort dokter, maar doctor Indologie....
Hoe het geweest moge zijn: Ik wens het echtpaar hun eeuwige vrede na alle aardse ellende in de kampen
Dirk Frederik Bunte, Hulppredikant en direkteur STOVIL (School Tot Opleiding Van Inlandse Leraren.) en hij was voornamelijk in de Molukken gevestig en in 1939 (RA1940) naar Menado Airmadidih en in 1941 (RA1942) naar PONTIANAK Noord West Borneo.
Delen van zijn conduitestaat:
Mijn aantekening boven: "doorvervoerd naar JESSELTON " is gebaseerd op de gegevens van de OGS. Echter onder zwaar persoonlijk voorbehoud, want als ik de kampen atlas lees, dan zou KUCHING Sarawak eerder voor de hand gelegen hebben en niet Jesselton te Sabah ettelijke 100-den kilometers noordwaarts. Hij was per slot van rekening gevestigd te Pontianak.
Over de gestorvenen niets dan goeds, maar de heer Bunte haalde in zijn carriere ook nog de kranten...In zijn werkzame periode als direkteur van de STOVIL te Timor hadden leerlingen geklaagd over hem en als gevolg werden een paar van die stoute jongetjes van school gestuurd.
Ik heb niet kunnen ontdekken of de heer Bunte gehuwd was.
Hieronder nog enkele scans ter info.
Vrijgesteld van dienstplicht wegens geestelijk ambt.
Het gewraakte artikel in de krant over zijn direkteurschap. Ach ja, zo was er altijd wel wat om de kranten te vullen en de sensatie zucht van mensen te bevredigen....
Moge hij zijn eeuwige vrede en rust hebben.
Meneer Jozias Usmany. (1922-1945). M.i. een Molukse KNIL militair geweest en gelegerd te Pontianak. Kan niet missen. Ik heb niets (in de openbare bronnen) over hem kunnen vinden, maar is mijn respect voor hem er niet minder om. Andere personen met familie naam Usmany zijn te vinden in de bronnen.... Meneer Usmany, wie u ook was, uw naam is gegrift in de historie. Ik had u uit respect veel meer in de schijnwerpers willen zetten... Hij was geboren te ENDEH waarvan hieronder een scan uit de Wikimedia. Wellicht is een van de boten nog wel van zijn familie geweest? Of was één van die huisjes zijn ouderlijk huis geweest????
Mevr. Cornelia Pals - Schühmacher en de kinderen Katrinus Cornelis Hubertus Gerardus Pals *Malang 27 mei 1935 en Wouter Johannes Pals * Meulaboh 8 mei 1938.
Cornelia (Cornelie) Schühmacher was gehuwd met KATRINUS PALS, die KNIL militair was en dus werd het gezin regelmatig gedirigeerd. Zij verloofden zich sept 1934 ten huize van de heer A.C.W. Jansen en huwden te Malang, alwaar ook hun eerstgeborene ter wereld kwam. Ik vermoed, dat Cornelia bij de heer Jansen in de kost was of iets dergelijks, omdat zij uit Semarang afkomstig was en omdat Katrinus hoogstwaarschijnlijk als militair in de kazerne verbleef nabij?
Zijn interneringskaart (openarch.nl) hieronder. Ik ben de Japanse taal niet machtig. Jammer, ik had graag geweten wat er staat bij Place of Capture. Date of Capture zou volgens uitleg Japanse kampkaarten registratie moeten zijn: Jaar dat Hirohito als keizer begon = 1925 + 17 = 1942. Dan maand 03 en dag 10..Dus datum wordt 10 maart 1942.
Maar de grote vraag blijft: WAAR is hij opgepakt?
Ik neem aan dat het gezin naar Pontianak werd gestuurd door de legerleiding...omdat het OGS zegt dat echtgenote en kinderen te Jesselton zijn overleden. Op de kaart onderaan staat naar wie de eventuele info gestuurd diende te worden: Zijn vrouw Cornelia te Batavia wonend Vliegveldlaan. Het moet een oud adres geweest zijn, hoogstwaarschijnlijk 1938/1939 in verband met de verbouw/aanleg van deze weg in die jaren.
Als hij te Batavia werd opgepakt, waarom is zijn echtgenote met de kinderen dan op Borneo terechtgekomen??? Tjideng lag toch vlakbij???
Katrinus was vrijgesteld wegens broederdienst, doch trad vrijwillig wel in dienst bij de Koloniale Reserves per 1-2-1929. Ik vermoed vanwege het feit van de karige werkgelegenheid in Nederland. Het gezin Pals was niet afkomstig uit de hooggeplaatste klasse en de baantjes lagen niet voor het opscheppen, want de crisistijd ving aan.
Er loopt geen dwarse rode streep door de kaart van Katrinus en ik mag derhalve aannemen, dat hij niet in gevangenschap is overleden. Ik heb over het verdere verloop van zijn leven niets kunnen vinden.
Zouden zij aan ontberingen gestorven zijn of aan ziektes? Ik weet dat de Japanse bezetters wreed waren, maar mij is niet bekend dat zij ook kinderen vermoord hebben. (Het is mogelijk geweest, let wel.)
Meer weten over de Vliegveldlaan? (Voorheen geheten Kemajoran laan/straat.) Zie: http://www.imexbo.nl/foto-zoekt-familie.html
Dan nog een saillant detail:
Bij de geboorte aangifte van de oudste zoon van Katrinus en Cornelia te Malang in 1935 waren aanwezig als getuigen:
- Hubertus Frederik Louis Erkamp, oud 34 jaar en van beroep Eur. sergeant en
- Gerard Jan Pieter Monster, oud 28 jaar en van beroep eveneens Eur. sergeant.
Ad 1) Geboren 8-6-1901 te Venlo en overleden kamp Nagoya3B op 23 mei 1945, ook hier weer nog net niet het einde gehaald van de oorlog. Hij was gehuwd met M.H. Giesen te Meersen op 13-2-1931. Twee kinderen uit dit huwelijk, waarvan een kind als éénjarige overleed in 1934. Echtgenote Martina Hubertina Giesen overleed Batavia 4-6-1945. Mij is onbekend wat er met het tweede kind (geb. 1938) verder gebeurde?
Ad 2) Geb. te Dordrecht 4-3-1907, opgepakt op 27-6-1942, overleefde de oorlog en overleed Nijmegen in 1995. Weerd gedecoreerd. Zijn vader was Eldert Monster en zijn moeder was Alberdina Margaretha Lijst, geboren te Gombong Bagelen 1870 en overleden 27-10-1973 in kamp Batavia (Tjideng??)
Moge zij allen rusten in eeuwige vrede.
