De Bergenbuurt te Malang.

In de beginjaren '30 van de vorige eeuw besloot de gemeente Malang uit te breiden en werd o.a. gedacht om dat maar te realiseren door Malang West (de oude kampung Oro Orodowo uit te breiden) met een villawijk, later al snel genoemd als "de Bergenbuurt", omdat de straatnamen o.a. vernoemd werden naar de bergen op Java. 

Waarom deze pagina over de Bergenbuurt te Malang? Simpel, omdat mijn ma - voordat ze trouwde - Malang als domicilie had en omdat ze er stierf en begraven lag (Sukun). Mijn ma: zij stierf maart 1946 in het bersiapkamp Bergen.

Ik zocht derhalve naar meer gegevens over de omgeving waar zij toen resideerde in die "goeie ouwe tijden", maar helaas, zoals al gedacht bijvoorbaat, kon ik niets vinden over datgene wat met haar tot betrekking stond. En daarom besloot ik maar de geschiedenis (in het kort) van de Bergen buurt zelf onder de loep te nemen.

Maar even wat tussendoor over het latere Bersiapkamp Bergen, speciaal voor diegenen die geen notie hebben wat het bersiapkamp Bergen (of in het algemeen een kamp) inhield. Sta er maar goed bij stil en laat die grijze massa in het bovenkamertje maar 's goed er over piekeren !!!! En brief het vooral goed en intens door aan de Ipod/Ipad/Smartfoon jeugd, opdat ze dankbaar moge zijn voor hetgeen ze hebben en opdat ze het ook beseffen. (Het onderstaande is niet mijn verzinsel, maar officiëel vastgelegd). Mijn kinderen heb ik het tenminste tot in den treure verteld en zij weten het. Ik heb ze geleerd om nog geen korrel rijst op hun bord te laten staan, als ze klaar met eten waren.

1. In elk huis zaten wel 70 tot 80 mensjes (vrouwen en kinderen.)
2. Het verstrekte voedsel was rijst en olie. (Ik zelf had het "geluk" om gesterkt te worden met banaan, banaan, banaan en uitgespaarde rijst uit mijn moeder's en zuster's mond.)
3. Geen elektriciteit en water of héél schaars.
4. Er waren 5 doktoren (verdeeld over sectoren) voor de circa 500 huizen gevuld met 70 á 80 mensjes per huis, maar wat kunnen doktoren doen bijna zonder geneesmiddelen?
5. Hooguit 2 wc's maar meestal slechts één en die ook nog niet goed functioneerde wegens waterschaarste. 70 tot 80 mensen inclusief zieken en aanstaande stervenden.... stank en shit alom.!!!! Er wordt heel veel verhaald over Tjideng, maar onze OLH weet dat elk kamp gewoon shit en shit en shit was. Nou is het wel zo, dat er natuurlijk weinig shit is, als men weinig te kanen heeft toch????
6. Soms werd er aanvullend voedsel binnengesmokkeld in lijkkisten en deze lijkkisten werden dan gevuld met de niet meer levenden, zoals met mijn ma was gebeurd. Het aanvullend voedsel werd tegen betaling van de weinig aanwezige bezittingen verkregen...lijfkleding, juwelen....
7. Ook buiten de kampen was er hongersnood. Immers: 1946 staat te boek als een honger en dood jaar voor zowat een ieder in Indië....nota bene in een land waar je bijna letterlijk altijd wel iets te kanen kan vinden in de natuur...

Goed en ga nu maar verder lezen over de oorspronkelijke villawijk Bergen.

In het allereerste begin van de jaren '30 van de vorige eeuw besloot de gemeente Malang uit te breiden en werd grond ter beschikking gesteld ten behoeve van de bouwers en makelaars en dergelijke. Uiteraard ging dat zoals gewoonlijk overal te wereld niet zonder slag of stoot en was er zelfs een proces tussen  de gemeente en een bouwconcern met als inzet een claim tegen de gemeente van een half miljoen gldns en welk proces door de gemeente werd gewonnen. (Één en ander te vinden in de www.kb.nl en zoek maar op "malang bergenbuurt". Ten faveure van de dames/bewoonsters van de nieuwe Bergenbuurt werd zelfs - op hun verzoek n.b. - een pasar gebouwd en geopend, namelijk de pasar Oro Orodowo, die nog steeds aanwezig is, hetzij wel gemoderniseerd conform Indonesia's huidige eisen.

Al snel vulden de advertenties de nieuwsbladen en huizen inclusief grond werden vanaf 7000 glds aangeboden en naarmate de huizen groter waren en de grond idem dito, stegen ook de prijzen tot circa 10000 gldns.

Helaas, de kleine addertjes onder het gras werden zoals gebruikelijk niet opgemerkt en dat waren bijvoorbeeld de volgende planning- en bouw onvolkomenheden.

Omdat de wijk nogal hoog gelegen was, kreeg men al snel problemen met de watertoevoer die uit een circa 300 meter lager gelegen waterbron gepompt moest worden. Dat bracht met zich mee, dat vooral in de middaguren en het droge seizoen, de watertoevoer stagneerde ten nadeel van de bewoners in hun "dure" villa's. Uiteindelijk werden door de gemeente wel passelijke maatregelen genomen, maar wel - ook weer zoals gebruikelijk - na ettelijk jaren.

Een ander punt waar de gemeente te weinig over had nagedacht was de straatverlichting en resulterend in veelvuldig gepleegd aanrandingen in de avonduren, werd uiteindelijk dan ook iets aan de straatverlichting verbeterd. Maar ook pas weer na enkele jaren van ge-OH en diverse aanrandingsgevallen.

En over deze onveilige situatie vervolg ik hieronder met een artikel uit de KB anno 1938.

Hiernavolgend een proces tegen één der daders, zoals genoemd in bovenstaand artikel. De in het hieronder geplaatst artikel genoemde beklaagde heette voluit Ngabei O, was gehuwd en had 6 kinderen en wilde na het proces alsnog in hoger beroep gaan, hetgeen echter niet doorging. Een eenvoudig rekensommetje hem voorgelegd door zijn advocaat, leerde hem namelijk, dat het hem wel eens goodwill van zijn werkgever kon kosten en dat kwam niet zo goed uit, aangezien hij 6 kindertjes had te voeden en tevens werkloosheid op het spel stond. De PTT was namelijk coulant genoeg om hem na zijn straftijd, alsnog in dienst te houden.

Mijn ma kon in elk geval nooit in deze Bergenbuurt gewoond hebben, aangezien zij in 1931 uit Malang naar Blitar verhuisde en de Bergenbuurt pas daadwerkelijk in 1932 bebouwd werd.

Hieronder foto's van de Jalan Guntur op de driesprong met de Oro Orodowo buurt anno heden ten dage.

Het zal ongeveer midden jaren 50 geweest zijn, dat besloten werd door mijn pleegouders, dat ik mij maar eens moest melden bij de padvinderij, omdat mijn pleegouders dachten, dat het mijn opvoeding ten goede zou komen. Het werd natuurlijk een "blauwe maandag" , want de Hopman ging al snel na mijn aanmelding richting Holland en ik vond er geen bliksem aan de padvinderij. De Hopman woonde in een paviljoen aan de Jalan Kacapiring aan de Jalan Slamet kant. Al dat gedoe met touwtjes knopen en meer van dat soort akkevietjes. Wel heb ik er één "leuke" (manieheus) herinnering aan overgehouden en dat was een weekendje kamperen op een stukje "jungle terrein" net buiten de kampung Oro Orodowo gelegen, waar de tenten werden opgezet op een schuin stukje helling voorzien van gras en een kampung kali in het dalletje, waar we konden wassen, poepen en piesen á la stijl buitenleven....

Wat was nu het niet leuke hieraan?

Ach, we gingen 's avonds na gedane padvinderij arbeid naar bed in onze tenten en deden netjes onze schoenen voor de tentingang uit. Slapen, wakker worden en schoenen aantrekken om richting kali te gaan, de volgende morgen....

Nietsvermoedend deed ik mijn schoenen aan, links eerst en op het moment dat ik mijn rechtervoet keurig in de schoen had geduwd, bemerkte ik tegelijkertijd, dat ik met mijn tenen een kikker fijn had geprakt, die zich in mijn schoen 's nachts had genesteld.... en geloof me maar, dat is een smerig gevoel, hetgeen ik nooit meer zal vergeten... een bloederige prak gehakt en botjes in de neus van de schoen en de rest tussen je tenen geperst....voorzien van een kreunend gesteun van een geprakte kikker.

Allemaal lachen natuurlijk en ik al vloekend en tierend mank lopend naar de kali om mezelf en de schoen te wassen en om de rest van de dag met een zeiknat doorweekte schoen rond te lopen.

Deze gebeurtenis vervroegde mijn "ontslag" van de padvinderij en ik weer als vanouds de "zwerver" van de Cannalaan werd, omdat ik weer tijd te over had.

Oro Orodowo, hoe weinig vermoedde ik toen nog, dat slechts op een paar honderd meter verderop, mijn ma was gestorven in één der huizen van de Jalan Argopuro (Argapoera straat) nummer 6 en ikzelf daarbij als baby aanwezig was. Zou zij ook geglimlacht hebben van bovenaf neerkijkend op mij, toen ik de kikker fijnprakte? Of zou zij mij juist behoed hebben voor het feit, dat er voor hetzelfde geld een gifslangetje zich in mijn schoen had verscholen? Ik denk het laatste.

Hieronder een afbeelding van de Bergenbuurt tijdens de Bersiaptijd. Het kamp is op de afbeelding met een blauwe lijn gemarkeerd.

Op bovenstaande afbeelding heb ik de Goentoerweg licht gemarkeerd dmv 2 strepen links en rechts.

Mocht een verdwaalde bezoeker, die ooit vroeger bindingen had op welke manier dan ook met de Goentoerweg, deze pagina bezoeken, dan heb ik hieronder enkele huisnummers met de inwoners genoteerd. Meer kon ik niet vinden. Misschien zijn het bekenden?

1. Huis 8     Hoofd der school MULO de heer ?? in het jaar 1934
2. Huis 9     F.H. Feekes in 1941
3. Huis 10   Fam. Heintjes
4. Huis 14   Oud administrateur van onderneming biedt kosthuis voor schooljeugd aan in 1939
5. Huis 15   Te koop voor 20.000 glds. Fam. ?? in 1948
6. Huis 19   Fam.Ds. P.A. Tichelaar in 1936. (Geboren in Beilen of Lisse??) en uitgezonden door de kerk.
7. Huis 23   Van der Horst Accountancy in 1935
8. Huis 29   Fam. Vroom - secretariaat Rode Kruis
9. Huis 35  Germaine Hedrich van Wiederhold en familie in 1942. KLIK HIER voor meer details en wetenswaardigheden van de fam. Hedrich von Wiederhold. 
10. Huis 37   Fam. L.P. Hess in 1948
11. Verder gevestigd in deze straat (nummer onbekend): R.K. Clubgebouw.

Notitie inzake het kamp Bergenbuurt:

......... hoe het was in dat Jappenkamp Bergenbuurt...... Ik meen dat bij één of andere instantie, die wat te maken heeft met de toestanden in de Jappenkampen, de mening bestaat, dat na de opheffing van het Jappenkamp Bergen (op een klein deel na, het noordelijke gedeelte aan de Ringgitweg bleef bestaan en diende meer als voedsel steunpunt voor diegenen die gene inkomsten hadden) eind 1944, de oorspronkelijke bewoners c.q. eigenaars van de huizen naar hun huizen in deze buurt terug konden keren. !!!!! (Schriftelijk bewijs van deze nonsens in bezit). Wat een klinkklare nonsens, want de oorspronkelijke bewoners/eigenaren waren geïnterneerd naar andere kampen en die verbleven daar totdat de oorlog met Japan was afgelopen op 15 aug 1945. De wijk werd tijdens de Bersiap weer in gebruik genomen als Republikeins kamp.....

Quote deels: Na het vertrek van de geïnterneerden uit het kamp konden de oorspronkelijke bewoners terugkeren en werd dit stadsdeel weer een normale woonwijk van de stad. Unquote.... Ammeoela !!!! Wat heet: een normale woonwijk ????? In oorlogs/bezettings tijd door de Japanners ???? Stelt men het zich even voor wat deze nonsens inhoudt: De Japanse soldaten, die niets anders te doen hebben, ruimen dus het prikkeldraad en gedek weer op...... Not dus. In mijn visie blijft een wijk, die omgeven is door prikkeldraad en gedek gewoon een kamp of er nu een Japanse soldaat loopt te paraderen of niet.

De kathedraal toen en nu. Foto van Herdantos.blogs.com met zicht op de Gunturweg vanuit de Jln Surabaya bezien.

Hieronder allereerst een afbeelding van het huidig gebeuren in die bergenbuurt, ter vergelijking met de oude kaart hierboven.

Op de achtergrond: My shoes keep walking back to you.....van Buck Owens.....  net zoals mijn loopschoenen mij steeds doen terugkeren naar de zoektocht over mijn ma's gegevens in haar geschiedenis die zo verrekte moeilijk te vinden is. Daar word ik, als haar zoon zijnde, soms wel erg gallisch van.... zoeken zoeken zoeken en zo weinig vinden.... en dat alles vanwege een pokkezooi die oorlog genoemd wordt. Mijn ma blijft een moederschim in mijn leven en ik kan het maar niet aanvaarden.....