2 Moorden in Indië.

Deze pagina is gewijd aan 2 slachtoffers van een moordenaar, waarvan  tenminste één moord justitieel is bewezen, namelijk die op Aissa het tweede slachtoffer.

Op mijn niet meer bestaande site www.imexbo.org had ik reeds summier een pagina gewijd aan Fientje, maar nu heb ik het  herschreven en aangevuld met de moord op Aïssa door dezelfde verdachte en later voor deze tweede moord veroordeelde W.F. Gramser Brinkman.

Bijna alle hieronder staande feiten heb ik geresumeerd uit krantenartikelen van het www.kb.nl en of deze correct zijn of niet, laat ik derhalve in het midden. Ik heb slechts de feiten en gegevens bij elkaar geraapt en er een uittreksel van gemaakt. Bij twijfel van de lezer/-es gelieve u dan zelf deze artikelen op te zoeken en zich ervan te overtuigen. Ik sta dus niet in voor de juistheid van de berichtgevingen.

Ten dele heb ik ook Het aanzien van Nederland Indië 1978 van Frans Naeff geraadpleegd, doch ik moet bemerken dat in dit boek enkele feiten ten dele onjuist zijn beschreven. Frans Naeff schrijft namelijk dat W.F. Gramser Brinkman veroordeeld werd voor de moord op Fientje, hetgeen totaal niet juist is. Tevens schrijft Frans Naeff dat de verdachte een rijk en invloedrijk persoon was, hetgeen ook niet juist is. De verdachte had inderdaad wel vrienden, doch deze kwamen uit het "duistere" milieu van Batavia's nachtleven. Verdachte hield zich ook bezig met inbraken in fabrieken, kantoren en apotheken.

Het eerste slachtoffer was Fientje de Feniks, een Indisch meisje van circa 20 jaren oud, toen haar lijk na 3 dagen ongeveer gevonden werd. De vermoedelijke dader was Willem Frederik Gramser Brinkman en er was een andere verdachte van medeplichtigheid. Beiden werden echter van deze moord vrijgesproken op 30 mei 1914, wegens tegenstrijdigheid in de verklaringen van de getuigen en wegens (achteraf bekende) omkoperijen.

Foto onder: Fientje de Feniks. (Foto: Het aanzien van Ned. Indië 1978 Frans Naeff). Conform de almanak is Josephine de Feniks gestorven op 17 mei 1912 (3 dagen na de dood op 14/15 mei pas geregistreerd!!!)  en dat is anno heden al weer 100 jaar geleden. In leven zijnde, zou zij 120 jaren oud zijn. Een knap Indisch meisje destijds, rechte neus, grote mooie ogen. Jammer en ongelukkig voor haar, dat zij zich bezig hield met en in duistere kringen van Batavia. Ik vraag me af hoe zoiets kon gebeuren? Pa en ma geen controle over haar gehad? Of alleen ma niet en was Pa er van door of reeds gestorven? Op zoek naar geluk en niet de juiste weg bewandeld? Triest om het leven zo jong op zo'n verschrikkelijke manier te hebben beëindigd.

Haar geboorte wordt niet in de almanakken vermeld. Volgens de kranten zou zij ongeveer 20 jaar oud zijn in 1912, dus geboren circa 1892..... Er wordt wel een huwelijk genoteerd op 13 okt 1894 gehuwd Willem de Feniks met de "inlandse"vrouw  Siti Rafia. Mogelijk, kan zijn, ik weet het niet.

Zie ook: http://indofilm.awardspace.com/specials.htm (Bij deze link wil ik toevoegen, dat het niet helemaal waar is, wat daar geschreven wordt over de financiële toestand van de verdachte Gramser Brinkman. Wat daar staat lijkt veel op de gebruikte tekst van het boek Aanzien van Indië door Naeff uit 1978.)

Peter Zonneveld heeft er ook een boek over geschreven.(1992 dacht ik.)

Pramoedya Ananta Toer heeft aan Fientje in één van zijn boeken ook wat gewijd, doch noemt haar in zijn passage: Fientje de Roo. !!!

Het tweede slachtoffer was Aissa, een huishoudster van een gedeserteerde soldaat en de dader was wederom Willem Frederik Gramser Brinkman en medeplichtige Söffning of Söffing of Söffner (de kranten spreken zich hierin tegen) en ook weer enkele duistere figuren eromheen. In dit geval werden echter Brinkman veroordeeld tot de strop en Söffning kreeg 20 jaar dwang en werd na 12 jaren vrijgelaten en het land uit gezet.

Foto's onder: Aissa, zowel aangekleed alsmede als lijk.

Hoofdpersonen in deze drama's waren:

1) Fientje de Feniks, een Indisch meisje, niet al te vroom en braaf te boek staand, minnares of zoiets van Gramser Brinkman. Zij werd in de nacht van 14 op 15 mei 1912 vermoord en op 17 mei pas gevonden. Een frapant detail: Op 30 juni 1934 (22 jaar na haar dood) kreeg een Europese bordeelhouder De FENIKS een justitiële straf van 8 maanden.

2) De familie Gramser Brinkman en hun nazaten Willem Frederik de zoon en moordenaar en hun dochter Jo M.C.Ch. Gramser Brinkman. Vader heette ook W.F. Gramser Brinkman en ik heb verder geen onderzoek gedaan naar de volledige voornamen van de vader.(Hoogstwaarschijnlijk ook Willem Frederik.)  De moeder van het gezin heette C.W. Gramser Brinkman-Serperuis (conform een overlijdenssadvertentie) en in een andere advertentie inzake een 25jarig huwelijksfeest werd zij genoemd als mevr. C.W. Gramser Brinkman-Serverius. Ook wat de moeder betreft een frapant detail: Tijdens een hoorzitting als getuige bleek zij haar leeftijd niet exact te weten: het kon 40 jaar zijn maar ook 42 jaar. Dit zou kunnen duiden op het feit, dat zij waarschijnlijk geen geboorte akte kon overleggen, dus niet geregistreerd? En derhalve mogelijk "inlandse."

Overigens: de vader, de moeder en de zus van de moordenaar Willem Frederik hadden totaal niets met de wandaden van hun zoon te maken, laat dat overduidelijk zijn. 

Vader W.F. Gramser Brinkman scheen wel eind jaren 1800 één of ander akkefietje met zijn werkgever het gouvernement te hebben gehad, doch werd gerehabiliteerd, maar niet meer terug in dienst genomen en kreeg aansluitend wel zijn pensioen. Hij was boekhouder bij de Weeskamer en is verder niet meer in de kranten terug te vinden. Daarnaast had de heer Gramser Brinkman ook nog diverse vergunningen tot mijn ontginning en onderzoek op Java en Madura, welker vergunningen hij later ten dele weer van de hand deed. Een advertentie van de Wees- en Boedelkamer vermeldt onder andere: "niet langer een schadepost, door W.F. Gramser Brinkman..."

Dochter Jo is op 38 jarige leeftijd op 22 jan 1918 overleden getuige de advertentie geplaatst door haar moeder, zonder vermelding van de vader. Of er meedere kinderen in het gezin Gramser Brinkmnan waren is mij onbekend. Ik heb me daar niet verder in verdiept.

Dan natuurlijk Willem Frederik Gramser Brinkman zelf, die circa 1882 te Batavia geboren moet zijn, aangezien hij 33 jaar oud was toen hij stierf op 23 sept 1915. Enkele feiten die ik uit de kranten heb geplukt, zijn:

• Volgde Gymnasium onderwijs Willem III en moest herexamen doen in juli 1898.
• In 1900 Leerling opzichter Boschwezen.
• In 1901 Opzichter Boschwezen Joanna.
• Heer Goosens doet aangifte, dat zijn zoontje is mishandeld door zoon W.F. Gramser Brinkman.
• Een artikel vermeldt dat zoon W.F. vaak zijn moeder mishandelde.
• Krantenartikelen vermeldden dat hij zwaar goklustig was, stoicijns, arrogant, hardhandig handtastelijk, graag omgang had met gedroste soldaten, diverse inbraken op zijn geweten had, kortom een jongen rijp voor de sloop dus.

3) Het hoofd der politie de heer Gruempol en zijn assistenten.

4) De diverse raadsheren, al dan niet pro deo of tegen betaling, waaronder Mr. Th. A. Fruin op 27 maart 1915 toegewezen door het hof van Justitie.

5) Diverse verdachten van medeplichtigheid, waaronder eigenaar van het gok- c.q. bordeelhuis Micolai, de vrouwenhandelaar Coppiens, een evenzo berucht figuur uit die tijden, zijnde  van der Vogel, 59 getuigen in de zaak Fientje en slechts een paar getuigen in de zaak Aissa, Söffing of Söffner zijnde een uit het land gezette Duitser uit Chemnitz en die clandestien toch weer kans zag om in Indië te komen en medeplichtig te zijn aan de moord op Aissa, de lijken van Mrs. Luyken Roskott en van Arckel welke opgegraven werden omdat men vermoedde dat zij door de misdadiger Gramser Brinkman waren vergiftigd evenals nog een andere vrouwelijke getuige, Mardjoeni, een mede verdachte doch vrijgesproken, Djamhari en Oemar die meineed gepleegd hadden tegen betaling, de Wedana Sabaroedin die meteen ontslag nam ten tijde van het proces inzake Aissa, Schaafsma en nog anderen.(In het laatste geval reclameerde de regering naderhand, dat de Wedana niets met de zaak te maken heeft gehad en dat het ontslag gedaan werd naar aanleiding van 35-jarige trouwe dienst.)

Ik heb verder geen diepgaander onderzoek naar beide processen gedaan, aangezien ik hier op mijn site slechts een resumé verstrek en geen wetenschappelijk document of iets van dien aard samenstel.

Nogmaals, het relaas van beide moorden een aansluitende processen zijn te vinden in de kranten via www.kb.nl

Wat betreft de zaak Fientje de Feniks is bekend, dat Gramser Brinkman alsmede een medeverdachte volledig vrijgesproken werden.

Wat betreft de zaak Aissa de volgende opmerkingen:

Johann Emil Söffing was werkzaam als een zeer goede vakkundige bankwerker bij de Opium regie fabriek, doch leed aan maandag "ziekte" n werd derhalve om die reden uiteindelijk ontslagen. Hij huurde een eenvoudig kampunghuisje in Salemba Tegallan. Na 3 maanden kwam W.F. Gramser Brinkman bij hem inwonen, aangezien zij beiden elkaar kenden uit hun gratis onderdak adres, de gevangenis.

Schaafsma was een gedeserteerde soldaat en kwam met zijn huishoudster Aissa bij hen inwonen. Schaafsma werd al snel opgepakt en de huishoudster bleef bij de beide heren inwonen en werd hun compagnon tijdens hun inbraak- en rooftochten. Waarschijnlijk chanteerde Aissa de heren en werd daarom besloten om Aissa te vermoorden. De moord vond plaats op 13/14 november 1914 en haar ontzielde lichaam werd vlakbij hun kampung gevonden op een chinese begraafplaats, ontdaan van kleren en door vergiftiging en messteken om het leven gebracht.

Op 25 sept 1915 zou om 7 uur 's morgens W.F. Gramser Brinkman opgehangen worden, doch 2 uur voordat het plaats zou vinden, vond de cipier de veroordeelde hangend aan de tralies van zijn cel en door zelfverhanging reeds om het leven gekomen. Nader en later onderzoek deed vermoeden, dat hij daarbij "een handje geholpen" moest zijn, doch men is verder niet dieper op de zaak ingegaan.

Het lijk van W.F. Gramser Brinkman werd daaropvolgend gebracht naar de moeder en zijn zus, doch deze weigerden het lijk in ontvangst te nemen, waarop aansluitend het stadsbestuur zorgde voor de begrafenis te Tanah Abang ergens in een vergeten hoekje van het kerkhof.

De begrafenis op het burgerlijk kerkhof zorgde ook nog voor de nodige ophef onder de burgers van Batavia, die er tegen waren om een misdadiger op het kerhof te laten begraven.

En zoals hierboven al vermeld, bleef de moeder geen leed bespaard, want op 22 jan 1918 stierf haar dochter Jo op de leeftijd van 38 jaar.

Volgens een advertentie was Jo verloofd met Willem M.H. Neys op 26 nov 1902 te Batavia. Waarschijnlijk ging het huwelijk niet door of zijn zij gescheiden. In elk geval werd na een paar jaren wederom een advertentie geplaatst:  Gehuwd Jo met I. ter Meulen te Weltevreden op 17 juni 1908. Jo's overlijdensadveretentie werd slechts door haar moeder ondertekend. Alles bij elkaar genomen was het gezin Gramser Brinkman en Serverius nu niet bepaald gezegend met geluk en vree. Triest.

Op 28 okt 1896 was de moeder 25 jaar gehuwd met de heer W.F. Gramser Brinkman, de vader van de misdadiger.

Foto onder: De beul Siloen uit Tangerang (midden) die zijn beulsgeld miste, aangezien W.F. Gramser Brinkman zelfmoord pleegde in zijn cel, aan een beddenlaken opgehangen aan de tralies. (Foto Het aanzien van Ned. Indië 1978 Frans Naeff)

Foto onder: Hoofd politie Gruempol en assisten op onderzoek. Destijds tijdens deze opname nog verdachte en nog niet veroordeeld de vierde figuur van links (met het hoofd een beetje zijkant van achter bezien) de verdachte heer W.F. Gramser Brinkman. (Gemerkt onderaan de foto met een "d" . Foto: Aanzien Nederlands Indië 1978 Frans Naeff).

Foto onder: Blunders van de politie, zoals ook tijdens het eerste proces inzake Fientje al bleek en zoals in deze huidige tijd nog steeds plaats vind.

Foto onder: Het levensverhaal van Fientje te koop als boek. Men kan dit boekwerkje bstellen, echter of men het krijgt is een tweede natuurlijk. De reclame zegt: Een dik boek met 16 hoofdstukken en 146 pagina's voor slechts f. 1,25 en f. 0,20 verzendkosten.

Foto onder: Het kampung huisje (genummerd 1 rechts) gehuurd door Söffing en een kamer onderverhuurd aan W.F. Gramser Brinkman.

Foto onder: De vrijgesproken verdachte in de moordzaak op Fientje en in de tweede moordzaak op Aissa verdachte en tevens tot dood door ophanging veroordeelde W.F. Gramser Brinkman. (Foto afkomstig van Batavia Mini Museum Indonesia.)

Frans Naeff beschrijft de heer W.F. Gramser Brinkman als een Nederlander. Wat hij hiermee exact bedoelde in 1978 is mij onbekend. W.F. Gramser Brinkman zal hoogstwaarschijnlijk van gemengde bloede zijn (Indo), aangezien zijn moeder ten tijde van het proces Fientje verklaarde dat zij niet geheel op de hoogte was van haar exacte leeftijd, hetgeen er op kan duiden, dat de moeder waarschijnlijk lokaal was (ondanks haar eigen achternaam Serverius of Seperuis zoals in de KB vermeld staat.) Immers, naar mijn mening: een volbloed Nederlandse (Totok) zou toch haar geboorte datum wel kennen?

Foto onder: De situatie schets van de moord op Aïssa. (Foto afkomstig van Batavia Mini Museum Indonesia.)

Drukkerij Padasan / Penerbit Padasan met eigenaar Chairil Gibran Ramadha, heeft anno okt/nov 2015 een re-editie over Fientje de Feniks uitgegeven met een klein stukje voorwoord van me. De heer Chairil kan men op Facebook vinden onder genoemde naam indien men het boek wilt bestellen.